[1]Amanda Klein, Shawna Lee, Stephanie Sarantos, Nora Tarwe, The Clearwater School, Seattle, Washington (een Sudburyschool).

Als Clearwater-ouder probeer ik het Sudburymodel uit te leggen – of zelfs te rechtvaardigen – en er zijn tijden dat ik vast kom te zitten. Als lid van de Clearwater PR-commissie ben ik me ervan bewust dat sommige nieuwe ouders die Clearwater als school overwegen een aantal van dezelfde vragen hebben als die ik ook heb. Onlangs heb ik besloten om een van mijn vragen aan de PR-commissie voor te leggen. Hoewel ik de vraag stelde voor mijn eigen verdieping, raakte de e-mail uitwisseling enkele cruciale elementen van het unieke van het model van de Clearwater school. Ik leidde de discussie aldus:
Amanda Klein (ouder) begint:
De grootste vraag die opduikt als ik informeel met mensen, waaronder mijn familieleden, over de school spreek, is: wat is er precies mis met het aanbieden van mogelijke “educatieve” activiteiten voor kinderen door volwassenen? Een voorbeeld zoals volgens het Summerhill-model: “hier worden lessen aangeboden voor verscheidene vakken – er kan gekozen worden om de hele tijd te komen naar de lessen, soms te komen, of nooit te komen als je er geen zin in hebt”.
Ik weet dat staf van de school dit wel heeft uitgelegd, maar ik ben nog steeds niet helemaal overtuigd wat ik ervan moet denken – en misschien niet altijd comfortabel met dit aspect van het model. Ik heb begrepen dat het aanbieden van een les aan een kind een element van dwang of neerbuigendheid kan bevatten – ook al is het slechts een suggestie en volledig optioneel.
Stephanie Sarantos (staf) reageert:
Het aanbieden van lessen leidt af van het doel van het onderwijs op de Clearwater school. Dat doel is simpel en duidelijk, maar moeilijk: “neem verantwoordelijkheid voor je eigen leven”. Als je les wilt hebben, dan moet je het vragen. De staf zal hierop reageren. De vraag kan een rechtstreeks verzoek voor een bepaalde les zijn, of het toevallig opperen van een interesse. Staf kan helpen door les te geven, of door te zoeken naar een leraar, of het helpen uitwerken van een vaag idee tot een tastbaar plan. De belangrijkste focus ligt erop dat uiteindelijk de studenten zelf verantwoordelijk zijn voor het uitzoeken waar ze geïnteresseerd in zijn en hoe ze hun tijd willen doorbrengen.
Het aanbieden van een rooster van lessen geeft meer gewicht aan het belang van die specifieke vakken boven andere dingen die gedaan of gekozen worden. Wij geloven niet in het aanbod van kernvakken versus keuzevakken. Wij zien geen verschil in onderwerpen als meer of minder essentieel. En wij geloven niet dat lessen zorgen voor een betere of meer zinvolle manier om te leren dan het spelen, praten, lezen en denken.
Lessen vinden pas plaats op Clearwater als het de meest efficiënte methode voor het verkrijgen van de specifieke informatie is. Wanneer er snellere, efficiëntere of leukere manieren van leren zijn, dan zijn er geen lessen.
Hoe langer ik hier ben als staf en hoe meer lessen ik heb bijgewoond hier op de Clearwater school, des te minder waarde hecht ik aan lessen. Zij bieden een efficiënte manier van stof aanbieden, maar meestal een inefficiënte manier van leren. Bepaalde onderwerpen zoals dans of talen (of soms, schrijven) vereisen interactie met anderen en daar zijn lessen uitstekend voor. Wanneer kinderen iets snel willen leren, werkt leren vanuit een individuele inspanning – met hulp als dat nodig is – vaak veel beter.
Ik denk ook dat veel dingen die gebeuren op de Clearwater school als les gezien kunnen worden – de omgang met vrienden, bemiddeling, het Juridisch Comité, School Meeting, opruimen, het begrip krijgen voor mensen wier gedrag lastig kan zijn, het bespreken van gebeurtenissen in de wereld. Deze activiteiten omvatten groepsinteractie, het leren van vaardigheden, oefenen en evalueren. Het is belangrijk te beseffen dat in andere scholen lessen worden gegeven om deze onderwerpen te leren, terwijl ze bij ons deel uitmaken van het dagelijks leven hier op school.
Voor het belangrijkste deel van mijn antwoord moet ik echter terugkeren naar waar ik begon. Het meest duurzame, nuttige en zinvolle onderwijs gaat niet over inhoudelijke kennis, maar over zelfkennis en verantwoordelijkheid. Kinderen op de Clearwater school leren dat als ze een goed leven willen leiden, ze een goed leven moeten creëren.
Shawna Lee (staf) reageert op de oorspronkelijke vraag van Amanda:
Mijn directe, botte reactie op “Waarom we niet gewoon een aantal educatieve activiteiten aanbieden die volledig optioneel zijn?” is: “Wat is het punt ervan?”
Wie beslist er wat “educatief” is? Waarom is wat studenten kiezen te doen gedurende een dag minder educatief dan sommige activiteiten die ik, als staflid, zou kunnen bieden? Maar misschien is dat niet de vraag. Misschien is het meer de vraag van het “blootstellen aan”. “Hoe zullen kinderen worden blootgesteld aan alles dat ‘belangrijk’ is als volwassenen hen niet met ‘educatieve’ activiteiten hierin het voorbeeld geven?”
Op de Clearwater school, tegen de tijd dat een leerling de leeftijd van tien of twaalf jaar bereikt, is zijn/haar kennis van de alledaagse wereld gelijk aan die van de meeste volwassenen. Ik heb het over de basisprincipes van het lezen, schrijven en rekenen, maar ook politiek, kunst, cultuur, geschiedenis, enz. Ik heb me meer dan eens verbaasd over de breedte van de algemene kennis die kinderen, mijn eigen inbegrepen, hebben verworven op die leeftijd. Bovendien hebben studenten, op die leeftijd en ouder, specialistische kennis die van een hoger niveau is dan die van de meeste volwassenen, tenzij de volwassene een vaardigheid in dat specialisme heeft ontwikkeld (en verder ontwikkelt). En ze hebben die kennis verkregen zonder dat ik of iemand anders het nodig vond om “educatieve” activiteiten aan te bieden.
Veel volwassenen maken zich zorgen dat kinderen niet zullen ontdekken wat hun levenslange passie is of dat ze een aantal essentiële stukjes kennis zullen missen, tenzij volwassenen vakken aanbieden aan het kind. De kans dat dit zal gebeuren is nihil om verschillende redenen. Ten eerste, elke persoon heeft het potentieel voor een oneindig aantal passies en er is niets dat kan voorspellen voor welke passie de vonk zal overslaan. Ten tweede zullen de interesses van het kind haar feilloos naar ten minste een en ongetwijfeld meer van haar passies leiden.
Ten derde, boekenkennis is in deze tijd zo onbelangrijk in de totaliteit van het leven van een persoon, omdat het zo gemakkelijk geworden is voor iedereen die gemotiveerd is om deze kennis op elk gewenst moment te krijgen. Mensen zullen kennis vinden wanneer het belangrijk is voor hen. Wat belangrijk is, is dat een persoon zichzelf kent en gelooft dat hij in staat is om hard te werken en te leren wat hij nodig heeft om te slagen, volgens zijn eigen definitie van succes.
Een ander ding dat ik heb ontdekt op de Clearwater school is dat als ik ervoor kies om “educatieve” kennis over te brengen het waarschijnlijk een stuk minder efficiënt en effectief is dan wanneer de leerlingen de inhoud op hun eigen manier en tijd ontdekken en leren. Studenten kiezen soms voor lessen op de Clearwater school om te zien wat die ervaring hen brengt, of omdat ze hebben besloten dat het een efficiënte manier is om een bepaald onderwerp op hun niveau te leren. Maar ze kiezen zelden voor voorbereide lessen, omdat gesprekken en spelen, zelfstandig ervaringsleren, en onvoorbereide spontane ontdekkingen gewoon zulke prachtige en natuurlijke leerervaringen zijn.
Het laatste argument tegen het aanbieden van optionele educatieve activiteiten is dat studenten die afkomstig zijn uit de traditionele school deze activiteiten als meer “belangrijk” zien dan praten en spelen, omdat de activiteiten worden aangeboden door volwassenen. Het lijkt daarmee meer op datgene waarin ze zijn geconditioneerd namelijk dat dit “het onderwijs” is. Wellicht melden zij zich aan voor deze lessen omdat ze nog niet geloven dat ze in staat zijn om te beslissen hoe ze hun tijd moeten besteden. Door het aanbieden van activiteiten ondermijnen we ons eigen doel om een omgeving te bieden waarin kinderen opgroeien tot vrije, capabele, zelfbewuste, verantwoordelijke volwassenen.
Dus ik ben er zeker van dat ik mijn tijd hier veel beter besteed door deel te nemen aan het leven met de studenten zoals zij mij deelgenoot willen laten zijn, of het nu gaat om kletsen, spelen, het maken van de lunch, veters strikken of af en toe deelnemen aan activiteiten die er uitzien als school.
Amanda antwoordt op Stephanie en Shawna:
Dit is logisch voor mij, maar ik raak soms ook de draad kwijt. Ik moet zeggen dat wat jullie zeggen voor mij misschien wel de meest radicale overtuiging van het Clearwater schoolmodel is. Ik waardeer wat Shawna zegt over de inhoud van de kennis die studenten absorberen – maar eigenlijk zeg je dat de inhoud niet belangrijk is. Ik ga akkoord, maar jeetje, wat kan dat moeilijk te verkopen zijn.
Het grappige is, toen ik op St. John’s College zat, bestudeerden we een ‘canon’ waarbij op hetzelfde moment van het leren van deze cruciale stukjes westers denken, ze ons vertelden dat de inhoud werkelijk alles had kunnen zijn – het leren analyseren en debatteren was cruciaal – het leren te leren.
Stephanie reageert op het antwoord van Amanda:
Ik denk niet dat het is zo simpel als “inhoud is niet belangrijk”. Het is meer een onvermurwbaar geloof dat vastgestelde inhoud niet belangrijk is. De inhoud die ik wil leren en wil onthouden is heel anders dan de inhoud die mijn man wil weten – en nog weer anders dan de inhoud waar de meeste andere mensen die ik ken in geïnteresseerd zijn.
Leren over de inhoud, het verkrijgen van vaardigheden en denken, denken, denken zijn universele menselijke activiteiten, krachten en verlangens. Het verschil is dat we geen aanbod opleggen en verwachten dat kinderen het leuk vinden, er beter van worden of leren. Deze vrijheid geven we in deze tijd aan volwassenen gemakkelijker door de massa-informatie, maar we geven dit niveau van autonomie niet makkelijk aan kinderen.
Wat ik zei in de laatste paragraaf is wel ironisch bedoeld omdat er een aantal universele gebieden van kennis zijn die iedereen nodig heeft. De kinderen op de Clearwater school leren deze “dingen” snel, efficiënt en feitelijk. Daarnaast (zoals Shawna opmerkt), de diepte en breedte van de inhoud van kennis bij Clearwater studenten, die daar geen les in hebben gehad, wordt direct duidelijk in terloopse gesprekken – laat staan in verhitte discussies – met onze tienjarige scholieren.
Dus dit is waar het vertrouwen om de hoek komt kijken. Wij vertrouwen erop dat kinderen en volwassenen essentiële inhoud beheersen omdat ze succesvolle, geletterde leden van de samenleving willen zijn. Ik vind het leerzaam om de gebieden van kennis te observeren waar de leerlingen over leren en waar ze veel van weten; deze gebieden van expertise, kennis en trivia zijn de “essentiële thema’s” van onze cultuur.
Nora Tarwe (staf) doet een duit in het zakje:
Eerlijk gezegd heb ik ook wel eens lopen flirten met Amanda’s vraag. Dit is mijn vierde jaar bij Clearwater en ik heb heel weinig lessen gezien. Ik kan soms bezorgd zijn als ik denk aan alle gemiste kansen – geweldige lessen met pakkende titels en inspirerende excursies – “De geografie van de stranden van Seattle” of iets dergelijks. Ik heb vaak contact met docenten, studenten en gezinnen die deelnemen aan scholen waar dit romantische aanbod de kracht van de school is. Het is aantrekkelijk: Ik denk dat het geweldig zou zijn als mijn kinderen wisten over de paaicycli van zalm. Ik zou het fantastisch vinden als zij rekwisieten bouwden voor optredens van schaduwpoppenspelers. Ik wil zo’n wereld voor hen en voor al onze kinderen. Ze zouden gegarandeerd blootgesteld worden aan fabelachtige artistieke en academische inhoud in een aantal lokale progressieve, alternatieve scholen. Maar ook al voel ik me aangetrokken tot dit ideaal van een goed afgerond, cross-cultureel en ervaringsgericht programma, ik weet dat dit goedbedoelde programma voor een groot deel van de studenten manipulatie van de kant van de leraar vereist en dat het nog steeds niet zal voldoen aan hun gestelde doelen. Naar mijn mening gaat dit altijd gepaard met dwang en oneerlijkheid en is het uiteindelijk schadelijk voor het gevoel van eigenwaarde van een kind.
De manier waarop ik het zie is dat lessen het leven op school gemakkelijk maken. Zij impliceren dat leraren moeten worden voorbereid voor slechts een beperkt aantal thema’s en dat dit de onderwerpen zijn waar studenten nieuwsgierig in moeten zijn. Ze vereisen voorbereiding op een bepaalde manier die al dan niet van belang is voor de studenten, terwijl de tijd beperkt wordt die anders zou kunnen gaan naar het opbouwen van relaties of het ondersteunen van activiteiten van de leerlingen. Ik weet dat het lijkt dat met “facultatieve” lessen een evenwicht kan worden gevonden – maar daar ben ik niet zo van overtuigd. Zodra een les is gepland, bereiden de staf en studenten zich voor op dit onderwerp. Zelfs als een student zijn nieuwsgierigheid relevant of nuttig zou zijn om in de les te hebben, is het moeilijk om flexibel te zijn naar anderen die een verwachting hebben van de inhoud van de les. In reguliere scholen zorgen tests met een hoge inzet er uiteraard voor dat men bij de vaste lesstof wil blijven – maar ook in alternatieve modellen (zoals Summerhill) wordt van de lessen de inhoud vooraf bepaald, ook al zou de interesse van de student halverwege naar een ander onderwerp verschuiven. Op dit punt zou een student met “keuzevrijheid” waarschijnlijk de les laten vallen. Dit alles kan goed zijn, maar in een omgeving waar de lessen een gangbaar middel zijn om kennis te vergaren, heeft de student minder ervaring met, en kan zij minder ondersteuning verwachten bij het zelfstandig nastreven van die inhoud – in plaats daarvan wacht zij tot een les wordt aangeboden.
Op dezelfde manier dat de lessen het werk van een leraar “easy” maken, maken ze de taak van een student nog makkelijker. In een ondersteunende omgeving kan leren een uitdaging zijn, maar het is niet moeilijk. Kiezen wat je zelf wil leren is ondraaglijk. Het is deze marteling die mij het meest tot de gedachte brengt lessen aan te bieden. Geef ze iets om de pijn te verzachten: een les, zodat ze niet hoeven te denken of te plannen of zelf een keus hoeven te maken. Op deze manier zie ik het hebben van een schema van optionele klassen als het ontsnappen aan het echte werk van een student op de Clearwater school – het ontdekken van jezelf: je sterkte punten, zwakke punten, interesses, vaardigheden…
Een laatste (voor het moment) zorg die ik heb met een vast lesrooster heeft te maken met de manier waarop inhoud identiteit wordt voor studenten. Overal om ons heen identificeren en evalueren volwassenen kinderen door wat ze studeren op school en in welke klas ze zitten. Te vaak heb ik gezien dat kinderen deze onvolledige en beperkte snapshots als hun eigen identiteit opeisen. Ook dit is een makkelijk uitweg, waardoor het niet meer nodig is naar jezelf te kijken en te onderzoeken welke persoonlijke informatie je deelt in het opbouwen van een relatie. Het laat ook de student die ervoor kiest niet de lessen bij te wonen zeer alleen in het verklaren naar buiten toe dat hun school-en leerervaring niet wordt gedicteerd door lessen. (Bijvoorbeeld: “Welke lessen volg je op school? ” Nou, astronomie, geometrie en Haiku poëzie worden aangeboden – maar ik doe daar niet aan mee”.)
Ik weet dat ik het nog niet eens heb gehad over de diepgang van wat Clearwater studenten wel leren – alle “geweldige” artistieke, wetenschappelijke en fysieke activiteiten die ze tegenkomen en waar ze zich in verdiepen, zowel op school als erbuiten.
Amanda concludeert:
Bedankt voor jullie goede respons. Ik blijft me verbazen hoe openhartig en bedachtzaam jullie bezig zijn met deze complexe vraagstukken – de combinatie van jullie vertrouwen in het model en het feit dat jullie zo duidelijk constant in staat zijn het te observeren, het ter discussie te stellen en ervan te leren geeft mij een groot vertrouwen. Deze combinatie van vertrouwen en onderzoek die jullie uitdragen is een van de geneugten van het een onderdeel zijn van deze gemeenschap, evenals de tevredenheid en groei die ik observeer in mijn zoon.
[1] Why Not Have Classes? Copyright © The Sudbury Valley School Press, Inc.® Translated and posted with permission of the Sudbury Valley School. Original article: http://www.sudval.org/05_essay.html