Waarom de #rekentoets niets gaat opleveren

Er is veel geschreven over het doen van de rekentoets, en over toetsen in het algemeen. Leuk om daar een steentje aan bij te dragen vanuit mijn perspectief op leren.

Ten eerste de misvatting dat een doel hetzelfde is als een middel. Er wordt geconstateerd dat leerlingen op middelbare school leeftijd onvoldoende rekenvaardig zijn. Zelfs na jaren van ‘training’ op de basisschool, het telkens moeten herhalen van sommen en oefenmateriaal en het doorlopend testen met de CITO. Gek eigenlijk, dat leerlingen dan op de middelbare schoolleeftijd ineens die rekenvaardigheden verliezen…..  want immers wordt ze dat toch tot in den treure aangeleerd op de basisschool?

Maar niemand die zich de vraag stelt wat er dan daadwerkelijk wordt aangeleerd op de basisschool. Niemand die de vraag stelt of de manier waarop we ‘methodes’ hebben ontwikkeld wel bijdraagt aan het opdoen van het overstijgend niveau van denken wat je nodig hebt om rekenvaardig te zijn. Rekenvaardigheid is niet hetzelfde als – de sommen of vraagstellingen kunnen oplossen tijdens een toets. De vaardigheid de toets te kunnen halen en dan vooral alles vergeten wat je hebt geleerd.

Rekenvaardigheid bezitten betekent een meta denkniveau ontwikkelen waarmee je ieder probleem wat je tegenkomt kunt oplossen onder iedere omstandigheid. Rekenvaardig ben je als je geleerd hebt om in abstracties te denken en de manier van oplossing die schuilgaat achter het probleem te doorgronden. Niet om het kunstje ‘rekenen’ tot in den treure te herhalen. Een aap die geleerd heeft om voor een beloning een kunstje telkens te laten zien, dat is het niveau wat we toetsen.

Wat gebeurt er als je telkens een kunstje moet laten zien. Je schakelt je hersens als het ware ‘uit’, je denk niet meer na, je produceert datgene wat van je wordt verwacht. Demotivatie en desinteresse in de diepere zin (of onzin) van wat aangeleerd wordt is het gevolg. Dat is wat we aanleren op de basisschool. Kinderen schakelen zich ‘uit’. Als hersen op ‘uit’ staan, dan is het niet anders dan te verwachten dat vaardigheden ook niet beklijven. De mens is van nature ingesteld op ‘overleven’. Om te overleven kun je gelukkig dingen waarin je gedwongen wordt en die niet resoneren met wat voor jou belangrijk is ‘vergeten’.

Mijn beeld is dat dit massaal gebeurt.

Het tweede feit wat ik hierbij naar voren wil brengen is dat sinds de komst van de rekenmachines en computers, de programmaatjes die alles al voor je uitrekenen, de mens in veel gevallen de rekenvaardigheden zelf niet meer nodig heeft in de dagelijkse praktijk.

Onze kinderen hebben alle drie in de horeca gewerkt of werken er nog in. Alle drie hebben ze vanaf hun basisschool leeftijd geen reguliere rekenlessen gevolgd. Nooit meer methodes aangeleerd, geen toetsen gehad. Ze zijn heel sterk in hun rekenvaardigheden. Waarom? Omdat zij namelijk zelf alles hebben moeten doorgronden, zij hebben zelf hun vaardigheden moeten aanleren waardoor niet het trucje aangeleerd is, maar juist het metaniveau waarop de rekenvaardigheid berust. Het zelf leren om oplossingen te vinden voor het niveau wat je nodig hebt om je staande te houden in de praktijk. Die vaardigheid beklijft, die vaardigheid verleer je niet en dat is ook wat men eigenlijk zou willen nastreven op scholen… maar men faalt daarin. Men faalt omdat rekenvaardigheid nou eenmaal geen trucje is.