Onderwijs is een overheidsdienst geworden – van de ergste soort.
Vertaling van een artikel van PETER GRAY van SALON.COM “Is the American School System Damaging Our Kids?”, geplaatst door Readers Digest.
(Opmerking: in het volgende stuk zijn alle verwijzingen naar de Amerikaanse situatie vertaald naar de Nederlandse situatie. Inhoudelijk is er niets aan het stuk veranderd.)
Ouders sturen hun kinderen met de beste bedoelingen naar school, in de overtuiging dat scholing noodzakelijk is voor kinderen om productieve, gelukkige volwassenen te worden. Veel ouders hebben twijfels over de prestaties van scholen, maar het conventionele idee is dat deze problemen kunnen worden opgelost met meer geld, betere leraren, meer uitdagende curricula of rigoureuze tests. Maar wat als het echte probleem de school zelf is?
Het gevolg is dat een van de meest geliefde instituten door zijn aard in zijn doel faalt voor onze kinderen en onze samenleving.
Kinderen moeten op school zitten, waar hun vrijheid enorm beperkt is, veel meer beperkt dan de meeste volwassenen op hun werk zouden tolereren. In de afgelopen decennia hebben we hen gedwongen om steeds meer tijd door te brengen in dit soort situaties en er zijn sterke aanwijzingen dat dit voor veel van hen psychische schade aanricht. Wetenschappers hebben onderzocht hoe kinderen van nature leren en hebben geconstateerd dat kinderen het meest diepgaand, het beste en met het grootste enthousiasme leren onder omstandigheden die bijna tegengesteld zijn aan die van school.
Verplichte scholing (leerplicht) is nu al verschillende generaties een vast onderdeel van onze cultuur. Politici zijn er zo van gecharmeerd, dat ze de periode van verplichte scholing het liefst zouden willen verlengen. De meeste mensen gaan ervan uit dat het ontwerp van hedendaagse scholen is ontstaan uit wetenschappelijk bewijs over hoe kinderen leren. Maar niets is minder waar.
Scholen zoals we ze tegenwoordig kennen, zijn een product van de geschiedenis, niet van onderzoek. De blauwdruk werd ontwikkeld tijdens de protestantse Reformatie, toen scholen werden opgericht om kinderen de bijbel te leren lezen, in het Schrift te geloven zonder het te betwijfelen en gezaghebbende figuren te gehoorzamen.
Toen scholen werden overgenomen door de staat, verplicht werden gesteld en gericht werden op seculiere doeleinden, bleef de basisstructuur en methode van lesgeven ongewijzigd. Latere pogingen tot hervormingen zijn mislukt, omdat ze de basisblauwdruk niet hebben veranderd. De top-down, doceer-en-testmethode, waarbij leren wordt gemotiveerd door een systeem van belonen en straffen, in plaats van door nieuwsgierigheid of door een echte wens om te weten, is ontworpen voor indoctrinatie en gehoorzaamheidstraining, maar niet voor veel anders. Het is geen wonder dat veel van ’s werelds grootste ondernemers en innovators vroegtijdig de school hebben verlaten (zoals Thomas Edison) of zeiden dat ze een hekel hadden aan school en er ondanks en niet aan leerden (zoals Albert Einstein).
De meeste leerlingen, of het nu goede of minder goede leerlingen zijn, verliezen hun passie voor leren in de jaren op de middelbare school en soms al eerder. In een veelzeggende onderzoeksstudie gaven professoren Mihaly Csikszentmihalyi en Jeremy Hunter meer dan 800 zesde tot en met twaalfde klassers van 33 verschillende scholen in de U.S.A. een speciaal polshorloge die op willekeurige momenten van de dag een signaal uitzond. Elke keer dat ze een signaal ontvingen, vulden de leerlingen een vragenlijst in, waarin ze aan moesten geven waar ze waren, wat ze aan het doen waren en hoe gelukkig of ongelukkig ze zich op dat moment voelden. Uit dit onderzoek bleek dat de gevoelens van geluk verreweg het laagst waren op momenten dat de kinderen op school zaten, waar ze zich vaak verveelden en/of angstig waren. Andere onderzoekers hebben aangetoond dat leerlingen bij elke opeenvolgend jaar een steeds negatievere houding ontwikkelden ten opzichte van de onderwezen vakken, vooral ten aanzien van wiskunde en wetenschappen.
Als samenleving hebben we de neiging om dergelijke bevindingen van ons af te schudden. Het verbaast ons niet dat kinderen op school ongelukkig zijn. Sommige mensen geloven zelfs dat de onaangename ervaring op school goed is voor kinderen, het zou ze voorbereiden op de onaangenaamheden van het echte leven. Maar er zijn veel mogelijkheden om onaangenaamheden te leren tolereren, zonder onaangename scholing aan de mix toe te voegen. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen van alle leeftijden het beste leren wanneer ze zelf gemotiveerd zijn, antwoorden zoeken op vragen die hun persoonlijke interesses weerspiegelen en doelen bereiken die ze zichzelf hebben gesteld. Onder dergelijke omstandigheden is leren meestal plezierig.
Het bewijs voor dit alles is als vanzelfsprekend voor iedereen die een kind ziet opgroeien van de geboorte tot de leeftijd dat ze naar school moeten. Door hun eigen inspanningen ontdekken kinderen hoe ze moeten lopen, rennen, springen en klimmen. Ze leren uit het niets hun moedertaal en daarmee leren ze hun wil uit te drukken, te redeneren, te amuseren, te irriteren, vriendschap te sluiten, te charmeren en vragen te stellen. Door vragen te stellen en onderzoek te doen verwerven ze een enorme hoeveelheid kennis over de fysieke en sociale wereld om hen heen en in hun spel oefenen ze vaardigheden uit die hun fysieke, intellectuele, sociale en emotionele ontwikkeling bevorderen. Ze doen dit alles voordat iemand, op welke systematische manier dan ook, probeert om hen iets bij te brengen.
Dit verbazingwekkende enthousiasme en leervermogen schakelt zichzelf niet uit wanneer kinderen vijf of zes jaar oud zijn. Maar het wordt uitgeschakeld door het systeem van onder dwang leren. Het effect is dat leren gezien gaat worden als werk, wat je moet zien te vermijden waar mogelijk.
De focus van mijn eigen onderzoek – ik ben hoogleraar psychologie aan het Boston College – ligt op het leren van kinderen van ‘schoolgaande leeftijd’, die niet naar school worden gestuurd, of niet naar school zoals gewoonlijk wordt begrepen. Ik heb onderzocht hoe kinderen leren in culturen die geen scholen hebben, met name in jagers-verzamelaars samenlevingen, de soort samenlevingen waaruit onze soort is geëvolueerd. Ik heb ook het leren in onze cultuur bestudeerd, bij kinderen die het vertrouwen hebben gekregen om de leiding te nemen over hun eigen ontwikkeling. In deze omgevingen blijven de natuurlijke nieuwsgierigheid en de passie voor leren bestaan gedurende de hele periode tijdens adolescentie tot in de volwassenheid.
Een andere onderzoeker die de kracht van zelfgestuurd leren heeft gedocumenteerd, is Sugata Mitra. Hij plaatste computers buiten, in zeer arme wijken in India, waar veel kinderen analfabeet waren en de meesten niet naar school gingen. Waar hij zo’n computer plaatste, verzamelden zich tientallen kinderen en ontdekten zij, zonder hulp van volwassenen, hoe ze deze moesten gebruiken. Degenen die niet konden lezen, begonnen dit te doen door interactie met de computer en met andere kinderen eromheen. De computers gaven deze jonge mensen, in een afgelegen dorp, toegang tot de kennis van de hele wereld. Kinderen die eerder niets wisten over micro-organismen leerden over bacteriën en virussen door hun interacties met de computer en gebruikten deze nieuwe kennis op gepaste wijze in gesprekken.
De experimenten van Mitra illustreren hoe drie kernaspecten van de menselijke natuur – nieuwsgierigheid, speelsheid en sociale interactie – prachtig kunnen worden gecombineerd om het doel van onderwijs te dienen. Nieuwsgierigheid trok de kinderen naar de computer en motiveerde hen om het te verkennen; speelsheid motiveerde hen om veel computervaardigheden te oefenen; en door hun sociale interactie kon het leren van elk kind zich als een lopend vuurtje verspreiden naar tientallen andere kinderen.
Hoe ziet Zelfgestuurd Ontwikkelen eruit?
In onze cultuur van vandaag zijn er veel wegen waarop kinderen hun natuurlijke aandrang en instincten kunnen toepassen om alles te leren wat ze moeten weten om succesvol volwassen te worden. Meer dan twee miljoen kinderen in de Verenigde Staten krijgen hun onderwijs thuis of in een grotere gemeenschap, in plaats van op school. Een steeds groter deel van deze gezinnen heeft de traditionele schoolvakken losgelaten ten gunste van zelfgestuurd leren. Deze mensen geven geen lessen of tests, maar bieden wel een omgeving die leren vergemakkelijkt en ze helpen hun kinderen zich te verbinden met gemeenschapsactiviteiten waar ze van leren. Sommige van deze families zijn lang geleden met deze aanpak begonnen en hebben volwassen zonen en dochters die zich nu ontwikkeld hebben.
Mijn collega Gina Riley en ik hebben onlangs 232 van dergelijke gezinnen ondervraagd. Volgens de verslagen van deze families liggen de belangrijkste voordelen van deze benadering in de voortdurende nieuwsgierigheid, creativiteit en passie van de kinderen voor het leren. Hierbij komt de vrijheid en harmonie die het hele gezin ervaart wanneer het wordt ontheven van de druk en schema’s van school en de last van het manipuleren van kinderen om huiswerk te maken dat hen niet interesseert. Zoals een van de ouders het stelde: “Als opvoeder zie ik dat mijn dochter geweldige denkvaardigheden heeft die veel van mijn volwassen studenten niet hebben … Mijn dochter leeft en leert in de echte wereld en vindt het geweldig. Wat kan ik nog meer vragen?” Maar niet elk gezin heeft het vermogen, de middelen of de wens om de zelfstudie van hun kinderen thuis te ondersteunen. Voor velen is een zogenaamde democratische school een betere optie, waar kinderen de leiding hebben over hun onderwijs in een omgeving die hun kansen optimaliseert en waar veel leeftijdsgenoten zijn om met elkaar om te gaan en te leren. (Dergelijke scholen moeten niet worden verward met Montessorischolen of andere typen “progressieve” scholen, die meer spel toestaan en meer keuzemogelijkheden bieden dan standaardscholen, maar desalniettemin een top-down, leraar-tot-leerling systeem en een relatief uniform curriculum handhaven dat alle leerlingen worden verwacht te volgen.)
Gedurende vele jaren heb ik het leren van jonge mensen waargenomen op zo’n plek, de Sudbury Valley School, in Framingham, Massachusetts. De leerlingen (studenten), die tussen de vier en de achttien jaar oud zijn, zijn de hele dag vrij om te doen wat ze willen, zolang ze de schoolregels niet overtreden. Deze regels, die democratisch zijn opgesteld door de kinderen en het personeel samen, hebben niets te maken met leren; ze hebben te maken met het bewaren van een cultuur van vrede en orde. De school heeft momenteel ongeveer 150 studenten en tien personeelsleden, en het werkt op een budget per kind dat minder dan de helft is van dat van de omliggende openbare scholen. De school accepteert in principe alle studenten die voor deze school kiezen en waarvan de ouders ermee instemmen ze in te schrijven.
Tegenwoordig zijn er ongeveer dertig scholen in de Verenigde Staten, Europa, Israël en Japan die expliciet gemodelleerd zijn naar Sudbury Valley School en weer vele andere scholen die kenmerken ervan hebben overgenomen. In vergelijking met andere privé-instellingen, hanteren al deze scholen lage schoolgeld tarieven en hebben sommige glijdende schalen om de school betaalbaar voor veel ouders te houden. De leerlingen komen uit een breed scala aan achtergronden.
Voor mensen die deze school niet uit de eerste hand kennen, is het moeilijk voor te stellen hoe zo’n school zou kunnen werken. Maar de Sudbury Valley School bestaat al 50 jaar en heeft honderden jonge mensen afgeleverd die het goed doen in de echte wereld.
Vele jaren geleden hebben mijn collega David Chanoff en ik een vervolgstudie uitgevoerd bij Sudbury Valley School afgestudeerden. We ontdekten dat degenen die hoger onderwijs hadden gevolgd (ongeveer 75 procent) geen specifieke moeite hadden om naar de opleidingen van hun keuze te gaan en het daar goed te doen, nadat ze eenmaal waren toegelaten. Sommigen, waaronder enkelen die nog nooit eerder een formele opleiding hadden gevolgd, zijn met succes naar zeer prestigieuze hogescholen en universiteiten gegaan. Als groep, ongeacht of ze al dan niet hoger onderwijs hadden gevolgd, waren ze opmerkelijk succesvol in het vinden van werk. Ze beoefenden een breed scala aan beroepen, onder andere in het bedrijfsleven, de kunst, de wetenschap, de geneeskunde en in andere dienstverlenende en ambachtelijke beroepen. De meesten zeiden dat het grote voordeel van hun Sudbury model scholing was, dat ze een gevoel van persoonlijke verantwoordelijkheid en de capaciteit voor zelfcontrole hadden verworven dat hen goed van pas kwam in alle aspecten van hun leven. Velen gaven ook commentaar op het belang van de democratische waarden die zij op school hadden verworven. Meer recent hebben twee grotere studies van afgestudeerden vergelijkbare resultaten opgeleverd.
Kinderen in deze omgeving leren lezen, rekenen en computers te gebruiken op dezelfde speelse manier waarop kinderen in jager-verzamelaarsculturen leren jagen en verzamelen. Ze ontwikkelen meer gespecialiseerde interesses en passies, die direct of indirect kunnen leiden tot een loopbaan. Een zeer succesvolle machinist en uitvinder bracht bijvoorbeeld zijn jeugd door met het bouwen en het uit elkaar halen van dingen om te zien hoe ze werkten. Een andere oud-leerling, die professor in de wiskunde werd, had intensief en creatief met wiskunde gespeeld. En weer een andere oud-leerling, een fashion designer, had gespeeld met het maken van poppenkleding en daarna met het maken van kleding voor zichzelf en vrienden.
Ik ben ervan overtuigd dat de Sudbury Valley School goed werkt, omdat het de omstandigheden biedt die de natuurlijke vermogens van kinderen optimaliseert om zelf te leren. Deze omstandigheden omvatten:
- onbeperkte mogelijkheid om te spelen en te ontdekken, waardoor ze hun interesses kunnen ontdekken en volgen;
- toegang tot zorgzame en deskundige volwassenen die helpers zijn, geen beoordelaars;
- vrije mix van alle leeftijden van jonge kinderen tot adolescenten (spel tussen kinderen van verschillende leeftijden bevordert leren veel meer dan spel tussen kinderen van eenzelfde leeftijd die allemaal op hetzelfde niveau zitten); en
- directe deelname aan een stabiele, morele, democratische gemeenschap waarin zij een gevoel van verantwoordelijkheid voor anderen krijgen, niet alleen voor zichzelf.
Geen van deze omstandigheden is aanwezig op andere scholen.
Ik wil niet zeggen dat zelfgestuurde ontwikkeling een wondermiddel is. Het leven verloopt niet altijd soepel, ongeacht de omstandigheden. Maar onderzoek onder deze condities, zowel die van mijzelf als van anderen, heeft mij ervan overtuigd dat de natuurlijke passie en capaciteiten van jonge mensen om te leren, volstaat om hun volledige ontwikkeling te motiveren. We hoeven hen niet te dwingen om te leren; alles wat we moeten doen is hen de vrijheid en mogelijkheid bieden om dit zelf te doen.
Natuurlijk zal niet iedereen dezelfde dingen leren, op dezelfde manier of op hetzelfde moment. Dat is goed. Onze samenleving gedijt op diversiteit. We hebben mensen nodig met verschillende vaardigheden, interesses en persoonlijkheden. Bovenal hebben we mensen nodig die het leven met passie tegemoet treden en die verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en voor hun toekomst.
Dit artikel gaat over onderzoek en ideeën die meer volledig zijn ontwikkeld in het boek door Peter Gray: “Free to Learn: Why Unleashing the Instinct to Play Will Make Our Children Happier, More Self-Reliant, and Better Students for Life” (Basic Books, 2013). Peter Gray is Hoogleraar in de Psychologie aan het Boston College. Hij is ook auteur van een inleidend psychologiehandboek (‘Psychology’, Worth Publishers, nu in zijn zevende editie), een reguliere blog voor het tijdschrift Psychology Today genaamd Freedom to Learn, en veel wetenschappelijke artikelen over de natuurlijke manieren van leren van kinderen. Samen met een aantal collega’s lanceerde hij onlangs een website (alternativestoschool.com) die ontworpen is om gezinnen te helpen bij het vinden of creëren van instellingen voor zelfgestuurd leren van kinderen. Tevens is hij mede-initiatiefnemer van The Alliance for Self-Directed Education (www.self-directed.org) een non-profit organisatie die zich bezighoudt met het informeren van mensen over de voordelen van en de methoden voor het mogelijk maken van zelf-gestuurde ontwikkeling door kinderen en adolescenten.
.
Heb jij iets geleerd vandaag? 