Misschien zijn scholen zo gestructureerd omdat het lijkt dat kinderen niet in staat zijn zelf te leren, of zijn kinderen niet in staat zelf te leren omdat scholen zo gestructureerd zijn?
Origineel van Kevin Currie-Knight
Dr. Kevin Currie-Knight is een assistent-professor aan het College of Education van de East Carolina University. Momenteel is hij voorzitter van de raad van bestuur van de Pathfinder Community School, een zelfstandige leergemeenschap in Durham, NC.
Wat als ze gewoon hun tijd gaan verspillen met het spelen van videogames de hele dag? Wat als ze gewoon niet weten wat het beste is voor zichzelf? Wat als ze gewoon alleen die dingen gaan doen die gemakkelijk zijn en zichzelf nooit uitdagen? Er is een ding waar ik zeker van kan zijn als ik in gesprek raak met iemand over “Self-Directed Education”[1], en dat is dat er op een gegeven moment een vraag zal ontstaan die begint met: “Maar wat als ze gewoon …?“
Wat mij zorgen baart over de vragen is niet de inhoud van de zorgen, maar de houding ten opzichte van jongeren onderliggend aan deze (vaak retorische) vragen. Het is terecht om je af te vragen of jongeren bij gebrek aan toetsen en cijfers zichzelf voldoende zullen gaan uitdagen, of dat jongeren waardevolle dingen zullen leren zonder een formeel curriculum. Het probleem is dat de “Maar wat als ze gewoon …?” vragen meestal gebaseerd zijn op een vooringenomen beeld over hoe kinderen functioneren, een beeld waarvan ik vermoed dat het gedeeltelijk wordt gevormd door de manier waarop er naar gekeken wordt op plaatsen zoals conventionele scholen.
Er zijn hier twee dingen aan de hand. Misschien is onze negatieve kijk op wat jongeren zullen doen zonder gedwongen begeleiding gerechtvaardigd en moeten we daarom zo weinig vrijheden aan kinderen op school en elders geven. Of – en dit is mijn vermoeden – is eigenlijk het tegenovergestelde aan de hand. Misschien zien we kinderen niet in staat zichzelf uit te dagen zonder begeleiding van volwassenen, juist omdat we hun gedrag beoordelen in instellingen die repressief gestructureerd zijn.
Op school worden kinderen voor het merendeel van hun tijd geregisseerd door volwassen personen. Ze krijgen te horen waar ze heen moeten gaan, wanneer en hoe ze moeten praten, waar ze op moeten letten en een groot aantal dingen meer. Dit zorgt ervoor dat er in de eerste plaats gedacht wordt dat kinderen van nature afhankelijk zijn van externe structuren zoals leerkrachten en schema’s. Aangezien we hen niet veel beslissingen zien nemen en ze niet regelmatig zien oefenen om belangrijke beslissingen te nemen, zullen we waarschijnlijk gaan geloven dat kinderen gewoon niet in staat zijn om beslissingen te nemen. En als we ooit zien dat kinderen zelf beslissingen nemen, zien we ze ook vaak verkeerde beslissingen nemen. Misschien niet omdat kinderen een slecht oordeelsvermogen hebben, maar omdat we ze nooit de mogelijkheid hebben gegeven om een beter oordeel te ontwikkelen.
Ze leren niet zelf te beslissen hoe ze leren rekenen, maar we leren ze zich aan te passen aan hoe ze rekenen moeten leren op een manier die anderen hen vertellen.
Ik zou zelfs willen beweren dat veel kinderen op school voornamelijk leren dat het beter is om niet je eigen oordeel te vellen, maar in plaats daarvan het oordeel van de leraar te volgen. In zijn boek Life in Classrooms observeerde psycholoog Philip Jackson verschillende scholen en schreef hij over wat hij daar aantrof. Een ding dat hij opmerkte is dat kinderen vanaf vrij jonge leeftijd leren, dat het op school over het algemeen loont om inschikkelijk te zijn:
Een ander aspect van het schoolleven, gerelateerd aan de algemene fenomenen van afleiding en onderbrekingen, is de steeds terugkerende eis dat de leerling degenen om hem heen moet negeren. Op de basisschool krijgen leerlingen vaak werk te doen waarbij van hen wordt verwacht dat ze hun individuele energie concentreren op het leren geduldig te zijn. Dit betekent dat ze in staat moeten zijn om, althans tijdelijk, hun gevoelens los te koppelen van hun acties. Het betekent natuurlijk ook dat ze in staat moeten zijn om gevoelens en acties op een andere manier te gebruiken wanneer de omstandigheden dat vragen.
In dit soort omgevingen leren kinderen dat wat ze zelf, tot een bepaald niveau, het beste vinden, ondergeschikt moeten maken aan wat handig is voor de klas en de leraar. Met andere woorden, ze leren niet zelf te beslissen hoe ze rekenen leren, maar om zich aan te passen aan hoe anderen hen vertellen dat het moet worden geleerd. In die omgeving is het natuurlijk gemakkelijk om de (overhaaste en mogelijk verkeerde) indruk te krijgen dat kinderen niet zelf kunnen oordelen.
Er is nog een manier waarop het gestructureerde karakter van school ertoe kan leiden dat we een negatieve kijk op de capaciteiten van jongeren hebben. School beperkt de vrijheid van jongeren ernstig, en waar sommigen de uitdaging aangaan en volgzaam worden (omdat volgzaamheid loont), zullen anderen rebelleren of de kans grijpen om enige mate van vrijheid te krijgen (en waarschijnlijk misbruiken).
Wanneer kinderen snel misbruik maken van de kleine vrijheden die ze op school en in andere repressieve omgevingen krijgen, is het voor de hand liggend om de persoon hiervan de schuld te geven, niet het ‘dieet’.
Ik neem je even mee in de analogie met diëten. Stel je voor dat een persoon een lastig en beperkt dieet volgt, en stel je voor dat iemand anders die persoon dwong dit dieet te volgen. Hoe beperkter het dieet, hoe groter de kans dat zodra niemand kijkt en er geen wilskracht is, de persoon van de gelegenheid gebruik zal maken om er stiekem onderuit te komen. “In het echte leven,” is het misschien niet het type dat bij elke gelegenheid zou rebelleren, maar de beperktheid van het dieet kan de wilskracht zo hebben uitgeput, dat elke gelegenheid benut zal worden om te genieten van wat onderdrukt wordt.
Wanneer kinderen snel misbruik maken van de kleine vrijheden die ze op school en in andere repressieve omgevingen krijgen, is het dus voor de hand liggend om de persoon de schuld te geven, niet het “dieet”. Een natuurlijke reactie is: “Kijk, dit is waarom we kinderen geen vrijheden kunnen geven. Kijk maar wat er gebeurt als we ze vrijheid geven!” Maar zoals bij het “dieet” scenario, wat als een betere reactie het omgekeerde zou zijn: wat als ze de vrijheid misbruiken juist omdat we ze zo vaak beperken?
Zullen kinderen fouten maken met vrijheid? Zeker. Ik ben bekend genoeg met de literatuur over waarom kinderen impulsiever kunnen zijn dan volwassenen, vanwege een minder ontwikkelde prefrontale cortex. (Ik ben ook bekend met onderzoek dat deze hypothese ter discussie stelt.) En zeker, kinderen zijn minder wijs dan volwassenen vanwege een algemeen gebrek aan ervaring. Maar we maken allemaal fouten als we leren. Fouten maken is eigenlijk hoe we leren geen fouten te maken.
Zullen sommige kinderen hun tijd niet onverstandig gebruiken? Dat is een moeilijkere vraag, omdat de (problematische) veronderstelling is dat de volwassene de enige persoon is die ‘wijs’ definieert. Zelfs dan kunnen we zeker nog veronderstellen dat er kinderen zullen zijn die hun tijd echt onnuttig zullen gebruiken. Het is me nog steeds niet duidelijk dat kinderen, als ze hun eigen tijd mogen besteden, hun tijd zullen verspillen op een manier die het rechtvaardigt om alle kinderen te behandelen als ‘schuldig tot onschuld is bewezen’.
Fouten maken is hoe we leren om geen fouten te maken.
Bovendien betekent het overlaten van het managen van hun eigen tijd aan kinderen niet dat volwassenen onderweg geen advies kunnen geven. En als het alternatief voor sommige kinderen die hun tijd verkeerd beheren is dat wij hun tijd voor hen gaan beheren, ben ik er niet van overtuigd dat dit uiteindelijk hun onvermogen om hun eigen tijd verstandig te beheren niet uitstelt. Het is alsof je iemand niet leert autorijden, omdat je ervan overtuigd bent dat hij nog niet kan rijden: het stelt het probleem gewoon uit.
“Maar wat als ze …?” Nou, ze kunnen gewoon … Ze kunnen gewoon videogames spelen, gewoon dingen doen met hun tijd waarvan je overtuigd bent dat ze niet nuttig zijn, ze kunnen fout na fout maken, gewoon niet de lessen leren die je denkt dat ze moeten leren. Ze zouden het inderdaad kunnen doen. Maar ze kunnen je ook echt verrassen. Misschien is de reden waarom we denken dat kinderen niet met vrijheid en autonomie kunnen omgaan, omdat we hun capaciteiten beoordelen in systemen waar vrijheid en autonomie niet welkom zijn. Hoe zal een willekeurig kind het gaan doen als het vrijheid krijgt en de tijd en ruimte om ermee om te gaan? Wie weet?! Ze kunnen wel eens gewoon … gedijen.
[1] Self-Directed Education (SDE) is ontwikkeling dat voortkomt uit de zelfgekozen activiteiten en levenservaringen van de persoon in ontwikkeling. Zie https://www.self-directed.org/sde/
Heb jij iets geleerd vandaag? 
Hoe zei Alfie Kohn het ook alweer: “learning to make decisions is not by reading books, but by making decisions”.